ชั้นประโยค ป.ธ.๖ แปลมคธเป็นไทย

สมนฺตปาสาทิกา นาม วินยฏฺกถา (ตติโย ภาโค) -------------- มหาวคฺค วณฺณนา มหาวคฺเค มหาขนฺธก วณฺณนา ----------------
[อปโลกคาถา]
	อุภินฺนํ ปาฏิโมกฺขานํ สงฺคีติสมนนฺตรํ สงฺคายึสุ มหาเถรา ขนฺธกํ ขนฺธโกวิทา ฯ ยํ ตสฺสทานิ สมฺปตฺโต ยสฺมา สํวณฺณนากฺกโม ตสฺมา โหติ อยนฺตสฺส อนุตฺตานตฺถวณฺณนา ฯ ปทภาชนิเย อตฺถา เย หิ เยสํ ปกาสิตา ฯ เต เจ ปุน วเทยฺยาม ปริโยสานํ กทา ภเว ฯ อุตฺตานา เจว เย อตฺถา เตสํ สํวณฺณนาย กึ อธิปฺปายานุสนฺธีหิ พฺยฺชเนน จ เย ปน ฯ อนุตฺตานา น เต ยสฺมา สกฺกา าตุ อวณฺณิตา เตสํเยว อยํ ตสฺมา โหติ สํวณฺณนานโยติ ฯ
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา อุรุเวลายํ วิหรติ นชฺชา เนรฺชราย ตีเร โพธิรุกฺขมูเล ปมาภิสมฺพุทฺโธติ เอตฺถ กิฺจาปิ เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวรฺชายนฺติอาทีสุ วิย กรณวจเนน วิเสสการณํ นตฺถิ วินยํ ปตฺวา ปน กรณวจเนเนว อยมภิลาโป อาโรปิโต ติ อาทิโต ปฏฺาย อารูฬฺหาภิลาปวเสเนเวตํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ เอส นโย อฺเสุปิ อิโต ปเรสุ เอวรูเปสุ ฯ กึ ปเนตสฺส วจเน ปโยชนนฺติ ฯ ปพฺพชฺชาทีนํ วินยกมฺมานํ อาทิโต ปฏฺาย นิทานทสฺสนํ ฯ ยา หิ ภควตา อนุชานามิ ภิกฺขเว อิเมหิ ตีหิ สรณคมเนหิ ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทนฺติ เอวํ ปพฺพชฺชา เจว อุปสมฺปทา จ อนุฺาตา ยานิ จ ราชคหาทีสุ อุปชฺฌาย- วตฺตอาจริยวตฺตาทีนิ อนุฺาตานิ ตานิ อภิสมฺโพธึ ปตฺวา สตฺตสตฺตาหํ โพธิมณฺเฑ วีตินาเมตฺวา พาราณสิยํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา อิมินา จ อนุกฺกเมน อิทฺจ อิทฺจ านํ ปตฺวา อิมสฺมิฺจ อิมสฺมิฺจ วตฺถุสฺมึ ปฺตฺตานีติ เอวเมเตสํ ปพฺพชฺชาทีนํ วินยกมฺมานํ อาทิโต ปฏฺาย นิทานทสฺสนํ เอตสฺส วจเน ปโยชนนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ตตฺถ อุรุเวลายนฺติ มหาเวลายํ มหนฺเต วาลิกราสิมฺหีติ อตฺโถ ฯ อถวา อุรูติ วาลิกา วุจฺจติ เวลาติ มริยาทา เวลาติกฺกมนเหตุ อาหฏา อุรุ อุรุเวลาติ เอวํ เจตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ ฯ อตีเต กิร อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ ทสสหสฺสา กุลปุตฺตา ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตสฺมึ ปเทเส วิหรนฺตา เอกทิวสํ สนฺนิปติตฺวา กติกวตฺตํ อกํสุ กายกมฺมวจีกมฺมานิ นาม ปเรสํปิ ปากฏานิ โหนฺติ มโนกมฺมํ ปน อปากฏํ ตสฺมา โย กาม- วิตกฺกํ วา พฺยาปาทวิตกฺกํ วา วิหึสาวิตกฺกํ วา วิตกฺเกติ ตสฺส อฺโ โจทโก นาม นตฺถิ โส อตฺตนาว อตฺตานํ โจเทตฺวา ปตฺตปูเฏน วาลิกํ อาหริตฺวา อิมสฺมึ าเน อากีรตุ อิทมสฺส ทณฺฑกมฺมนฺติ ฯ ตโต ปฏฺาย โย ตาทิสํ วิตกฺกํ วิตกฺเกติ โส ตตฺถ ปตฺตปูเฏน วาลิกํ อากีรติ ฯ เอวํ ตตฺถ อนุกฺกเมน มหาวาลิกราสิ ชาโต ฯ ตโต นํ ปจฺฉิมา ชนตา ปริกฺขิปิตฺวา เจติยฏฺานมกาสิ ฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ อุรุเวลายนฺติ มหาเวลายํ มหนฺเต วาลิกราสิมฺหีติ อตฺโถติ ฯ ตเมว สนฺธาย วุตฺตํ อถวา อุรูติ วาลิกา วุจฺจติ เวลาติ มริยาทา เวลาติกฺกมนเหตุ อาหฏา อุรุ อุรุเวลาติ เอวํ เจตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพติ ฯ โพธิรุกฺขมูเลติ โพธิ วุจฺจติ จตูสุ มคฺเคสุ าณํ ตํ โพธึ ภควา เอตฺถ ปตฺโต ติ รุกฺโขปิ โพธิรุกฺโขเตฺวว นามํ ลภิ ตสฺส โพธิรุกฺขสฺส มูเล โพธิรุกฺขมูเล ฯ ปมาภิสมฺพุทฺโธติ ปมํ อภิสมฺพุทฺโธ อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา สพฺพปมํเยวาติ อตฺโถ ฯ เอกปลฺลงฺเกนาติ สกึปิ อนุฏฺหิตฺวา ยถาอาภุชิเตน เอเกเนว ปลฺลงฺเกน ฯ วิมุตฺติ- สุขปฏิสํเวทีติ วิมุตฺติสุขํ ผลสมาปตฺติสุขํ ปฏิสํเวทิยมาโน ฯ ปฏิจฺจ- สมุปฺปาทนฺติ ปจฺจยาการํ ฯ ปจฺจยากาโร หิ อฺมฺ  ปฏิจฺจ สหิเต ธมฺเม อุปฺปาเทตีติ ปฏิจฺจสมุปฺปาโทติ วุจฺจติ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน สพฺพาการสมฺปนฺนํ วินิจฺฉยํ อิจฺฉนฺเตน วิสุทฺธิมคฺคโต จ มหาปกรณโต จ คเหตพฺโพ ฯ อนุโลมปฏิโลมนฺติ อนุโลมฺจ ปฏิโลมฺจ อนุโลมปฏิโลมํ ฯ ตตฺถ อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติอาทินา นเยน วุตฺโต อวิชฺชาทิโก ปจฺจยากาโร อตฺตนา กตฺตพฺพกิจฺจกรณโต อนุโลโมติ วุจฺจติ อวิชฺชายเตฺวว อเสส- วิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธติอาทินา นเยน วุตฺโต เสฺวว อนุปฺปาท- นิโรเธน นิรุชฺฌมาโน ตํ กิจฺจํ น กโรตีติ ตสฺส อกรณโต ปฏิโลโมติ วุจฺจติ ปุริมนเยเนว วา วุตฺโต ปวตฺติยา อนุโลโม อิตโร ตสฺสา ปฏิโลโมติ เอวเมวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺพฺโพ ฯ อาทิโต ปน ปฏฺาย ยาว อนฺตํ อนฺตโต จ ปฏฺาย ยาว อาทึ ปาเปตฺวา อวุตฺตตฺตา อิโต อฺเนตฺเถเนตฺถ อนุโลมปฏิโลมตา น ยุชฺชติ ฯ มนสากาสีติ มนสิ อกาสิ ฯ ตตฺถ ยถา อนุโลมํ มนสิ อกาสิ อิทํ ตาว ทสฺเสตุ อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อวิชฺชา จ สา ปจฺจโย จาติ อวิชฺชาปจฺจโย ตสฺมา อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา สมฺภวนฺตีติ อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน สพฺพาการสมฺปนฺนํ วินิจฺฉยํ อิจฺฉนฺเตน วิสุทฺธิมคฺคโต จ สมฺโมห- วิโนทนิยา จ มหาวิภงฺคฏฺกถาย คเหตพฺโพ ฯ ยถา ปน ปฏิโลมํ มนสิ อกาสิ อิทํ ทสฺเสตุ อวิชฺชายเตฺวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ อวิชฺชาย เตฺววาติ อวิชฺชาย ตุ เอว ฯ อเสสวิราคนิโรธาติ วิราคสงฺขาเตน มคฺเคน อเสสนิโรธา ฯ สงฺขารนิโรโธติ สงฺขารานํ อนุปฺปาทนิโรโธ โหติ ฯ เอวํ นิรุทฺธานํ ปน สงฺขารานํ นิโรธา วิฺาณนิโรโธ วิฺาณาทีนฺจ นิโรธา นามรูปาทีนิ นิรุทฺธานิเยว โหนฺตีติ ทสฺเสตุ สงฺขารนิโรธา วิฺาณ- นิโรโธติอาทึ วตฺวา เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตีติ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ เกวลสฺสาติ สกลสฺส สุทฺธสฺส วา สตฺต- วิรหิตสฺสาติ อตฺโถ ฯ ทุกฺขกฺขนฺธสฺสาติ ทุกฺขราสิสฺส ฯ นิโรโธ โหตีติ อนุปฺปาโท โหติ ฯ เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ ยฺวายํ อวิชฺชาทิวเสน สงฺขาราทิกสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย อวิชฺชานิโรธาทิวเสน จ นิโรโธ โหตีติ วุตฺโต สพฺพากาเรน เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ฯ ตายํ เวลายนฺติ ตายํ ตสฺส อตฺถสฺส วิทิตเวลายํ ฯ อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ อิมํ ตสฺมึ วิทิเต อตฺเถ เหตุโน จ เหตุสมุปฺปนฺน- ธมฺมสฺส จ ปชานนาย อานุภาวทีปกํ ยทา หเว ปาตุภวนฺตีติ- อาทิกํ โสมนสฺสสมฺปยุตฺตาณสมุฏฺานํ อุทานํ อุทาเนสิ อตฺตมน- วาจํ นิจฺฉาเรสีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ตสฺสตฺโถ ยทา หเวติ ยสฺมึ หเว กาเล ฯ ปาตุภวนฺตีติ อุปฺปชฺชนฺติ ฯ ธมฺมาติ อนุโลม- ปจฺจยาการปฏิเวธสาธกา โพธิปกฺขิยธมฺมา ฯ อถวา ปาตุภวนฺตีติ ปกาเสนฺติ อภิสมยวเสน พฺยตฺตา ปากฏา โหนฺติ ฯ ธมฺมาติ จตุราริยสจฺจธมฺมา ฯ อาตาโป วุจฺจติ กิเลสสนฺตาปฏฺเน วิริยํ ฯ อาตาปิโนติ สมฺมปฺปธานวิริยวโต ฯ ฌายโตติ อารมฺมณูปนิชฺฌาน- ลกฺขเณน จ ลกฺขณูปนิชฺฌานลกฺขเณน จ ทฺวีหิ ฌาเนหิ ฌายนฺตสฺส ฯ พฺราหฺมณสฺสาติ พาหิตปาปสฺส ขีณาสวสฺส ฯ อถสฺส กงฺขา วปยนฺตีติ อถ อสฺส เอวํปาตุภูตธมฺมสฺส กงฺขา วปยนฺติ ฯ สพฺพาติ ยา เอสา โก นุโข ภนฺเต ผุสฺสตีติ โน กลฺโล ปฺโหติ ภควา อโวจาติอาทินา นเยน ตถา กตมํ นุโข ภนฺเต ชรามรณํ กสฺส จ ปนิทํ ชรามรณนฺติ โน กลฺโล ปฺโหติ ภควา อโวจาติอาทินา จ นเยน ปจฺจยากาเร กงฺขา วุตฺตา ยา จ ปจฺจยาการสฺเสว อปฺปฏิวิทฺธตฺตา อโหสึ นุโข อหํ อตีต- มทฺธานนฺติอาทิกา โสฬส กงฺขา อาคตา ตา สพฺพา วปยนฺติ อปคจฺฉนฺติ นิรุชฺฌนฺติ ฯ กสฺมา ฯ ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺมนฺติ ยสฺมา อวิชฺชาทิเกน เหตุนา สเหตุกํ อิมํ สงฺขาราทึ เกวลํ ทุกฺขกฺขนฺธธมฺมํ ปชานาติ อฺาติ ปฏิวิชฺฌติ ฯ ทุติยวาเร ฯ อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ อิมํ ตสฺมึ วิทิเต อตฺเถ อวิชฺชายเตฺวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธติ เอวํ ปกาสิตสฺส นิพฺพานสงฺขาตสฺส ปจฺจยกฺขยสฺส อวโพธานุภาวทีปกํ วุตฺตปฺปการํ อุทานํ อุทาเนสีติ อตฺโถ ฯ ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ ยสฺมา ปจฺจยานํ ขยสงฺขาตํ นิพฺพานํ อเวทิ อฺาติ ปฏิวิชฺฌติ ตสฺมา ยทาสฺส อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส วุตฺตปฺปการา ธมฺมา ปาตุภวนฺติ อถ ยา นิพฺพานสฺส อวิทิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺยุ  ตา สพฺพาปิ กงฺขา วปยนฺติ ฯ ตติยวาเร ฯ อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ อิมํ เยน มคฺเคน โส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทยนิโรธสงฺขาโต อตฺโถ กิจฺจวเสน จ อารมฺมณกิริยาย จ วิทิโต ตสฺส อริยมคฺคสฺส อานุภาวทีปกํ วุตฺตปฺปการํ อุทานํ อุทาเนสีติ อตฺโถ ฯ ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ ยทา หเว ปาตุภวนฺติ ธมฺมา อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส ตทา โส พฺราหฺมโณ เตหิ อุปฺปนฺเนหิ โพธิปกฺขิยธมฺเมหิ ยสฺส วา อริยมคฺคสฺส จตุสจฺจธมฺมา ปาตุภูตา เตน อริยมคฺเคน วิธูปยํ ติฏฺติ มารเสนนฺติ กามา เต ปมา เสนาติอาทินา นเยน วุตฺตปฺปการํ มารเสนํ วิธูปยนฺโต วิธมนฺโต วิทฺธํเสนฺโต ติฏฺติ ฯ กถํ ฯ สุริโยว โอภาสยมนฺตลิกฺขนฺติ ยถา สุริโย อพฺภุคฺคโต อตฺตโน ปภาย อนฺตลิกฺขํ โอภาสยนฺโตว อนฺธการํ วิธมนฺโต ติฏฺติ ฯ เอวํ โสปิ พฺราหฺมโณ เตหิ ธมฺเมหิ เตน วา มคฺเคน สจฺจานิ ปฏิวิชฺฌนฺโตว มารเสนํ วิธูปยนฺโต ติฏฺตีติ เอวเมตฺถ ปมํ อุทานํ ปจฺจยาการปจฺจเวกฺขณ- วเสน ทุติยํ นิพฺพานปจฺจเวกฺขณวเสน ตติยํ มคฺคปจฺจเวกฺขณวเสน อุปฺปนฺนนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ อุทาเน ปน รตฺติยา ปมํ ยามํ ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ อนุโลมํ ทุติยํ ยามํ ปฏิโลมํ ตติยํ ยามํ อนุโลมปฏิโลมนฺติ วุตฺตํ ตํ สตฺตาหสฺส อจฺจเยน เสฺว อาสนา วุฏฺหิสฺสามีติ รตฺตึ อุปฺปาทิตํ มนสิการํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ตทา หิ ภควา ยสฺส ปจฺจยาการปชานนสฺส จ ปจฺจยกฺขยาธิคมสฺส จ อานุภาวทีปิกา ปุริมา เทฺว อุทานคาถา ตสฺส วเสน เอเกกเมว โกฏฺาสํ ปมยามฺจ มชฺฌิมยามฺจ มนสากาสิ ฯ อิธ ปน ปาฏิปทรตฺติยา เอวํ มนสากาสิ ฯ ภควา หิ วิสาขปุณฺณมาย รตฺติยา ปมยาเม ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสริ มชฺฌิมยาเม ทิพฺพจกฺขุ  วิโสเธสิ ปจฺฉิมยาเม ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ อนุโลมปฏิโลมํ มนสิกตฺวา อิทานิ อรุโณ อุคฺคจฺฉิสฺสตีติ สพฺพฺุตํ ปาปุณิ ฯ สพฺพฺุต- ปตฺตสมนนฺตรเมว อรุโณ อุคฺคฺฉิ ฯ ตโต ตํทิวสํ เตเนว ปลฺลงฺเกน วีตินาเมตฺวา สมฺปตฺตาย ปาฏิปทรตฺติยา ตีสุ ยาเมสุ เอวํ มนสิกตฺวา อิมานิ อุทานานิ อุทาเนสิ ฯ อิติ ปาฏิปทรตฺติยา เอวํ มนสิกตฺวา ตํ โพธิรุกฺขมูเล สตฺตาหํ เอกปลฺลงฺเกน นิสีทีติ เอวํ วุตฺตํ สตฺตาหํ ตตฺเถว วีตินาเมสีติ ฯ อถโข ภควา ตสฺส สตฺตาหสฺส อจฺจเยน ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺหิตฺวา โพธิรุกฺขมูลา เยน อชปาลนิโคฺรโธ เตนุปสงฺกมีติ เอตฺถ น ภควา ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺหิตฺวา อนนฺตรเมว โพธิรุกฺขมูลา เยน อชปาลนิโคฺรโธ เตนุปสงฺกมิ ฯ ยถา ปน ภุตฺวา สยตีติ วุตฺเตน น หตฺเถ อโธวิตฺวา มุขํ อวิกฺขาเลตฺวา สยนสมีปํ อคนฺตฺวา อฺ  กิฺจิ อลฺลาปสลฺลาปํ อกตฺวา สยติ อิจฺเจวํ วุตฺตํ โหติ โภชนโต ปน ปจฺฉา สยติ น น สยตีติ อิทเมตฺถ ทีปิตํ โหติ เอวมิธาปิ น ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺหิตฺวา อนนฺตรเมว ปกฺกามีติ วุตฺตํ โหติ วุฏฺานโต ปน ปจฺฉา ปกฺกามิ น น ปกฺกามีติ อิทเมตฺถ ทีปิตํ โหติ ฯ อนนฺตรํ ปน อปกฺกมิตฺวา ภควา กึ อกาสีติ ฯ อปรานิปิ ตีณิ สตฺตาหานิ โพธิสมีเปเยว วีตินาเมสิ ฯ ตตฺรายํ อนุปุพฺพีกถา ภควติ กิร พุทฺธตฺตํ ปตฺวา สตฺตาหํ เอกปลฺลงฺเกน นิสินฺเน น ภควา วุฏฺาติ กึ นุโข อฺเปิ พุทฺธตฺตกรา ธมฺมา อตฺถีติ เอกจฺจานํ เทวตานํ กงฺขา อุทปาทิ ฯ อถ ภควา อฏฺเม ทิวเส สมาปตฺติโต วุฏฺาย เทวตานํ กงฺขํ ตฺวา กงฺขาวิธมนตฺถํ อากาเส อุปฺปติตฺวา ยมกปาฏิหาริยํ ทสฺเสตฺวา ตาสํ กงฺขํ วิธมิตฺวา ปลฺลงฺกโต อีสกํ ปาจีนนิสฺสิเต อุตฺตรทิสาภาเค ตฺวา จตฺตาริ อสงฺเขยฺยานิ กปฺปสต- สหสฺสฺจ อุปจิตานํ ปารมีนํ ผลาธิคมนฏฺานํ ปลฺลงฺกฺจ โพธิรุกฺขฺจ อนิมฺมิเสหิ อกฺขีหิ โอโลกยมาโน สตฺตาหํ วีตินาเมสิ ฯ ตํ านํ อนิมฺมิสเจติยํ นาม ชาตํ ฯ อถ ปลฺลงฺกสฺส จ ิตฏฺานสฺส จ อนฺตรา ปุรตฺถิมโต จ ปจฺฉิมโต จ อายเต รตนจงฺกเม จงฺกมนฺโต สตฺตาหํ วีตินาเมสิ ฯ ตํ านํ รตนจงฺกมเจติยํ นาม ชาตํ ฯ ตโต ปจฺฉิมทิสาภาเค เทวตา รตนฆรํ มาปยึสุ ฯ ตตฺถ ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา อภิธมฺมปิฏกํ วิเสสโต เจตฺถ อนนฺตนยสมนฺตปฏฺานํ วิจินนฺโต สตฺตาหํ วีตินาเมสิ ฯ ตํ านํ รตนฆรเจติยํ นาม ชาตํ ฯ เอวํ โพธิสมีเปเยว จตฺตาริ สตฺตาหานิ วีตินาเมตฺวา ปฺจเม สตฺตาเห โพธิรุกฺขมูลา เยน อชปาลนิโคฺรโธ เตนุป- สงฺกมิ ฯ ตสฺส กิร นิโคฺรธสฺส ฉายาย อชปาลกา คนฺตฺวา นิสีทนฺติ เตนสฺส อชปาลนิโคฺรโธเตฺวว นามํ อุทปาทิ ฯ สตฺตาหํ วิมุตฺติสุขปฏิสํเวทีติ ตตฺราปิ ธมฺมํ วิจินนฺโตเยว วิมุตฺติสุขํ ปฏิ- สํเวเทนฺโต นิสีทิ ฯ โพธิโต ปุรตฺถิมทิสาภาเค เอส รุกฺโข โหติ ฯ เอวํ นิสินฺเน จ ปเนตฺถ ภควติ เอโก พฺราหฺมโณ ตํ อาคนฺตฺวา ปฺหํ ปุจฺฉิ ฯ เตน วุตฺตํ อถโข อฺตโรติอาทิ ฯ ตตฺถ หุ หุ กชาติโกติ โส กิร ทิฏฺมงฺคลิโก นาม มานวเสน โกธวเสน จ หุ หุนฺติ กโรนฺโต วิจรติ ตสฺมา หหหหกชาติโกติ วุจฺจติ ฯ หุหุกชาติโกติปิ ปนฺติ ฯ เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ เตน วุตฺตสฺส วจนสฺส สิขาปฺปตฺตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ ฯ ตสฺสตฺโถ โย พาหิตปาปธมฺมตาย พฺราหฺมโณ น ทิฏฺมงฺคลิกตาย หุ หุ การกสาวาทิปาปธมฺมยุตฺโต หุตฺวา เกวลํ ชาติมตฺตเกน พฺรหฺมฺ  ปฏิชานาติ โส พฺราหฺมโณ พาหิตปาป- ธมฺมตฺตา พาหิตปาปธมฺโม หุ หุ การปฺปหาเน นิหุ หุ โก ราคาทิ- กสาวาภาเวน นิกฺกสาโว ภาวนานุโยคยุตฺตจิตฺตตาย ยตตฺโต สีลสํวเรน วา สฺตจิตฺตตาย ยตตฺโต จตุมคฺคาณสงฺขาเตหิ เวเทหิ วา อนฺตํ ติณฺณํ เวทานํ อนฺตํ คตตฺตา เวทนฺตคู จตุ- มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส วุสิตตฺตา วุสิตพฺรหฺมจริโย ฯ ธมฺเมน โส พฺรหฺมวาทํ วเทยฺยาติ พฺราหฺมโณ อหนฺติ เอตํ วาทํ ธมฺเมน วเทยฺย ยสฺส สกเล โลกสนฺนิวาเส กุหิฺจิ เอการมฺมเณปิ ราคุสฺสโท โทสุสฺสโท โมหุสฺสโท มานุสฺสโท ทิฏฺุสฺสโทติ อิเม ปฺจ อุสฺสทา นตฺถีติ ฯ อกาลเมโฆติ อสมฺปตฺเต วสฺสกาเล อุปฺปนฺน- เมโฆ ฯ อยํ ปน คิมฺหานํ ปจฺฉิเม มาเส อุทปาทิ ฯ สตฺตาห- วทฺทลิกาติ ตสฺมึ อุปฺปนฺเน สตฺตาหํ อวิจฺฉินฺนวุฏฺิตา อโหสิ ฯ สีตวาตทุทฺทินีติ สา จ ปน สตฺตาหวทฺทลิกา อุทกผุสิตสมฺมิสฺเสน สีตวาเตน สมนฺตา ปริพฺภมนฺเตน ทูสิตทิวสตฺตา สีตวาตทุทฺทินี นาม อโหสิ ฯ อถโข มุจลินฺโท นาคราชาติ ตสฺเสว มุจลินฺทรุกฺขสฺส สมีเป โปกฺขรณิยา นิพฺพตฺโต มหานุภาโว นาคราชา ฯ สตฺตกฺขตฺตุ  โภเคหิ ปริกฺขิปิตฺวาติ เอวํ โภเคหิ ปริกฺขิปิตฺวา อุปริมุทฺธนิ มหนฺตํ ผณํ กริตฺวาว ิเต ตสฺมึ ตสฺส ปริกฺเขปพฺภนฺตรํ โลหปาสาเท ภณฺฑาคารคพฺภปฺปมาณํ อโหสิ ตสฺมา ภควา นิวาเต ปิทหิตทฺวาร- วาตปาเน กูฏาคาเร นิสินฺโน วิย ชาโต ฯ มา ภควนฺตํ สีตนฺติอาทิ ตสฺส ตถา กริตฺวา านการณปริทีปนํ ฯ โส หิ มา ภควนฺตํ สีตฺจ พาธยิตฺถ มา อุณฺหํ มา ฑํสาทิสมฺผสฺโส พาธยิตฺถาติ ตถา กริตฺวา อฏฺาสิ ฯ ตตฺถ กิฺจาปิ สตฺตาหวทฺทลิกาย อุณฺหเมว นตฺถิ สเจ ปน อนฺตรนฺตรา เมโฆ วิคจฺเฉยฺย อุณฺหํ ภเวยฺย ตํปิ นํ มา พาธยิตฺถาติ เอวํ ตสฺส จินฺเตตุ  ยุตฺตํ ฯ วิทฺธนฺติ อุพฺพิทฺธํ เมฆวิคเมน ทูรีภูตนฺติ อตฺโถ ฯ วิคตวลาหกนฺติ อปคต- เมฆํ ฯ เทวนฺติ อากาสํ ฯ สกวณฺณนฺติ อตฺตโน รูปํ ฯ สุโข วิเวโกติ นิพฺพานสงฺขาโต อุปธิวิเวโก สุโข ฯ ตุฏฺสฺสาติ จตุมคฺค- าณสนฺโตเสน สนฺตุฏฺสฺส ฯ สุตธมฺมสฺสาติ ปกาสิตธมฺมสฺส ฯ ปสฺสโตติ ตํ วิเวกํ ยํ วา กิฺจิ ปสฺสิตพฺพํ นาม ตํ สพฺพํ อตฺตโน วิริยพลาธิคเตน าณจกฺขุนา ปสฺสนฺตสฺส ฯ อพฺยาปชฺฌนฺติ อกุปฺปนภาโว ฯ เอเตน เมตฺตาปุพฺพภาโค ทสฺสิโต ฯ ปาณภูเตสุ สํยโมติ สตฺเตสุ จ สํยโม อวิหึสนภาโว สุโขติ อตฺโถ ฯ เอเตน กรุณาปุพฺพภาโค ทสฺสิโต ฯ สุขา วิราคตา โลเกติ วิราคตาปิ สุขา ฯ กีทิสี ฯ กามานํ สมติกฺกโมติ ยา กามานํ สมติกฺกโมติ วุจฺจติ สา วิราคตาปิ สุขาติ อตฺโถ ฯ เอเตน อนาคามิมคฺโค กถิโต ฯ อสฺมิมานสฺส วินโยติ อิมินา ปน อรหตฺตํ กถิตํ ฯ อรหตฺตํ หิ อสฺมิมานสฺส ปสฺสทฺธิวินโยติ วุจฺจติ ฯ อิโต ปรฺจ สุขํ นาม นตฺถิ ฯ เตนาห เอตํ เว ปรมํ สุขนฺติ ฯ

หนังสืออ้างอิง
	สมนฺตปาสาทิกา นาม วินยฏฺฐกถา (ตติโย ภาโค) พิมพ์ครั้งที่ ๑๓. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย. ๒๕๓๘. (หน้า 1- 11)
	ตติยสมันตปาสาทิกา อรรถกถาพระวินัย มหาวรรค ตอน ๑. พิมพ์ครั้งที่ กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย. ๒๕๓๘.