กระทู้ธรรม น.ธ.โท หมวดวาจา

๑๖๔.	กลฺยาณิเมว มุญฺเจยฺย	น หิ มุญฺเจยฺย ปาปิกํ
	โมกฺโข กลฺยาณิยา สาธุ	มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ.
	พึงเปล่งวาจางามเท่านั้น ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย การเปล่งวาจา งามยังประโยชน์ให้สำเร็จ คนเปล่าวาจาชั่วย่อมเดือดร้อน.
	(พุทฺธ)	ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๒๘.

๑๖๕.	ตเมว วาจํ ภาเสยฺย	ยายตฺตานํ น ตาปเย
	ปเร จ น วิหึเสยฺย	สา เว วาจา สุภาสิตา.
	บุคคลพึงกล่าววาจาที่ไม่เป็นเหตุยังตนให้เดือดร้อน และไม่เป็น เหตุเบียดเบียนผู้อื่น, วาจานั้นแล เป็นสุภาษิต.
	(วงฺคีสเถร)	ขุ. สุ. ๒๕/๔๑๑.

๑๖๖.	นาติเวลํ ปภาเสยฺย	น ตุณฺหี สพฺพทา สิยา
	อวิกิณฺณํ มิตํ วาจํ	ปตฺเต กาเล อุทีริเย.
	ไม่ควรพูดจนเกินกาล ไม่ควรนิ่งเสมอไป เมื่อถึงเวลา ก็ควรพูด พอประมาณ ไม่ฟั่นเฝือ.
	(พุทฺธ)	ขุ. ชา. มหา. ๒๘/๓๓๘.

๑๖๗.	ปิยวาจเมว ภาเสยฺย	ยา วาจา ปฏินนฺทิตา
	ยํ อนาทาย ปาปานิ	ปเรสํ ภาสเต ปิยํ.
	ควรกล่าววาจาที่น่ารักอันผู้ฟังยินดีเท่านั้น เพราะคนดีไม่นำพา คำชั่วของผู้อื่นแล้ว กล่าวแต่คำไพเราะ.
	(วงฺคีสเถร)	ขุ. สุ. ๒๕/๔๑๒.

๑๖๘.	ปุริสสฺส หิ ชาตสฺส	กุธารี ชายเต มุเข
	ยาย ฉินฺทติ อตฺตานํ	พาโล ทุพฺภาสิตํ ภณํ.
	คนที่เกิดมา มีผึ่งเกิดอยู่ในปาก คนโง่กล่าวคำไม่ดี ก็ชื่อว่า เอาผึ่งถากตัวเอง.
	(พุทฺธ)	องฺ. ทสก. ๒๔/๑๘๕.

๑๖๙.	ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท	ยํ น กยิรา น ตํ วเท
	อกโรนฺตํ ภาสมานํ	ปริชานนฺติ ปณิฑิตา.
	บุคคลทำสิ่งใด ควรพูดสิ่งนั้น ไม่ทำสิ่งใด ไม่ควรพูดสิ่งนั้น, บัณฑิตย่อมกำหนดรู้คนที่ไม่ทำ ได้แต่พูด.
	(หาริตเถร)	ขุ. เถร. ๒๖/๓๐๙.

๑๗๐.	โย อตฺตเหตุ ปรเหตุ	ธนเหตุ จ โย นโร
	สกฺขิปุฏฺโ มุสา พฺรูติ	ตํ ชญฺา วสโล อิติ.
	คนใด ถูกอ้างเป็นพยาน เบิกความเท็จ เพราะตนก็ดี เพราะ ผู้อื่นก็ดี เพราะทรัพย์ก็ดี พึงรู้ว่าผู้นั้นเป็นคนเลว.
	(พุทฺธ)	ขุ. สุ. ๒๕/๓๕๐.

๑๗๑.	โย นินฺทิยํ ปสํสติ	ตํ วา นินฺทติ โย ปสํสิโย
	วิจินาติ มุเขน โส กลึ	กลินา เตน สุขํ น วินฺทติ.
	ผู้ใดสรรเสริญคนควรติ หรือติคนที่ควรสรรเสริญ, ผู้นั้นย่อม เก็บโทษด้วยปาก เขาไม่ได้สุขเพราะโทษนั้น.
	(พุทธฺ)	องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๔.

๑๗๒.	สหสฺสมปิ เจ วาจา	อนตฺถปทสญฺหิตา
	เอกํ อตฺถปทํ เสยฺโย	ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติ.
	ถ้ามีวาจาที่ประกอบด้วยข้อความซึ่งเป็นประโยชน์แม้ตั้งพัน, ข้อความที่เป็นประโยชน์ บทเดียว ที่ฟังแล้วสงบระงับได้ ประเสริฐกว่า.
	(พุทฺธ)	ขุ. ธ. ๒๕/๒๘.